Burenrecht

“Maar mijn buurman mag toch helemaal niet binnen twee meter van de erfgrens bouwen?”
Men hoeft google er maar op na te slaan en talloze resultaten die bovenstaande stelling onderschrijven verschijnen in het scherm. Misschien was je zelf ook in de veronderstelling dat het zo werkt. Een veel voorkomende misvatting is de stelling dat een bouwwerk niet binnen twee meter van de erfgrens met de buren gebouwd mag worden. Maar hoe zit dit nu eigenlijk precies? Dat leg ik je hier in het kort (graag!) uit.

Het burenrecht
Wat er wel èn wat er precies niet mag op en rondom de erfgrens, staat beschreven in Titel 4 van boek 5 van het Burgerlijk Wetboek (beter bekend als het burenrecht). Toegegeven: strikt genomen valt het burenrecht niet onder het omgevingsrecht. Een gedeelte van het burenrecht heeft zelfs helemaal niets te maken met het omgevingsrecht, maar sommige bepalingen hebben wèl een heel groot raakvlak. Het kan namelijk juist zo zijn dat het burenrecht een belemmering vormt om bepaalde dingen die onder het omgevingsrecht vallen, uit te kunnen voeren. Het kan er zelfs toe leiden dat een (omgevings)vergunning geweigerd moet worden. We hebben het dan over een zogenaamde privaatrechtelijke (of burgerlijkrechtelijke) belemmering. Hoewel het burenrecht een tal van onderwerpen regelt, zal ik mij hier beperken tot de onderwerpen die raakvlak hebben met het bouwrecht.

Erfbeplanting
Als we het dan hebben over de veel besproken twee meter vanaf de erfgrens: erfbeplanting. Op grond van het burenrecht is het niet toegestaan om bomen, heesters of heggen te planten binnen een bepaalde afstand van de erfgrens. Hierop gelden drie uitzonderingen: (1) de buren hebben toestemming gegeven voor de beplanting, of (2) het naburige erf betreft een openbare weg of openbaar water of (3) een verordening van de gemeente of een plaatselijke gewoonte staat een kleinere afstand toe.

Het burenrecht is namelijk geënt op de zorg van de wetgever om hinder en overlast tussen buren te voorkomen. Dat is ook de reden waarom de regels uit het burenrecht vaak minder strikt zijn wanneer het naburige erf openbaar gebied betreft.

De (standaard) minimale afstand tussen de beplanting en de erfgrens wordt bepaald door het soort beplanting. Bij bomen dient de minimale afstand tot de erfgrens twee meter te bedragen. Deze afstand wordt gemeten vanaf het midden van de voet van de boom. Voor heesters en heggen is de minimale afstand tot de erfgrens milder: minimaal een halve meter. Overigens is het voor buren niet mogelijk om zich te verzetten tegen de hoogte van de een boom, heester of heg, zelfs niet als ze hoger zijn dan de ter plaatse aanwezige scheidingsmuur of schutting.

Scheidingsmuur of schutting
In Nederland een veel voorkomend fenomeen: schuttingen en scheidingsmuren. Op grond van het burenrecht heeft de eigenaar van een perceel het recht om een perceel af te sluiten. In beginsel mag men zelfs van zijn buren verwachten/vragen dat er een scheidingsmuur of schutting op de erfgrens wordt gebouwd en dat de kosten vervolgens eerlijk (naar gelijke delen) worden gedeeld.
Wederom geldt hier de uitzondering dat er andere regels kunnen gelden op grond van een (gemeentelijke) verordening of de plaatselijke gewoonte.

Vensters en/of muuropeningen
Het andere onderwerp waarvoor de beruchte twee meter van toepassing is: vensters, muuropeningen, balkons of andere soortgelijke bouwwerken. Het is op grond van het burenrecht niet toegestaan om een pand, huis of ander bouwwerk te voorzien van vensters, muuropeningen, balkons etc., voor zover deze op het naburige erf uitzicht geven. De enige uitzonderingen hierop zijn: toestemming van de buren, of het moet gaan om vaststaande (dus geen opendraaiende) vensters die ondoorzichtig zijn en als lichtopening dienen, of het naburige perceel moet openbaar gebied betreffen.

Conclusie
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, mag er dus wel degelijk tot òp de perceelgrens gebouwd worden! Althans; voor zover het burenrecht daarop ziet. Een en ander hangt (natuurlijk) ook af van de regels voor (vergunningvrij) bouwen en het bestemmingsplan, hetgeen rechtstreeks behoort tot het omgevingsrecht. Daarnaast hangt het er dus ook van af om wat voor een bouwwerk of beplanting het precies gaat.